SËMUNDJA PULMONARE OBSTRUKTIVE KRONIKE – SPOK

February 7, 2020Risi

Sëmundja pulmonare obstruktive kronike – SPOK (COPD) është një grup sëmundjesh kronike të sistemit të frymëmarrjes, të cilat shprehen me vështirësi në frymëmarrje, pra pengesë në rrugët e frymëmarrjes te pacientë të cilët më parë janë diagnostikuar me bronkit kronik dhe/ose emfizemë.

Bronkiti kronik është një kollë produktive gjatë gjithë ditës për 3 muaj, të paktën 2 vjet rresht.

Emfizema është shkatërrim i përhershëm i septave intralveolare dhe zmadhim i hapësirës ajrore në mushkëri pa plagë të dukshme.

Organizata Botërore e Shëndetësisë

Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë, sëmundja kronike e frymëmarrjes SPOK (COPD) është një nga shkaktarët kryesorë të vdekjes dhe mortalitetit në nivel global me parashikim që deri në vitin 2030, SPOK-u ( COPD) do të jetë shkaku i tretë i vdekjes nga sëmundjet kronike në nivel global 1.

(World Health Statistics 2008. 2. (World Health Statistics 2008. 2. Hurd SS and Lenfant C. Lancet 2005;366:1832–1834)

Simptomat e SPOK-ut (COPD)

Simptomat tipike të SPOK-ut janë dispnea kronike dhe progresive, kollë dhe prodhim i gëlbazës, të cilat shpesh mund të ndryshojnë nga dita në ditë.

Dispnea: e vazhdueshme, progresive, përkeqësohet nga sforcimi fizik.

Kollë kronike: mund të jetë e përkohshme dhe joproduktive.

Prodhimi kronik i gëlbazës: kollitja zakonisht përcillet me nxjerrje gëlbaze.

Diagnoza dhe vlerësimi: Elementët kryesorë

Diagnoza klinike e SPOK-ut bazohet në praninë e simptomave dhe ekspozimin ndaj faktorëve të rrezikut.

Spirometria është e nevojshme për të përcaktuar diagnozën. Gjetja e FEV1 / FVC <0,70 postbronkodilatore tregon kufizim të vazhdueshëm të rrjedhës së ajrit, d.m.th. për SPOK.

SPOK-u është një sëmundje me shumë komponentë dhe vendin primar në patogjenezën e saj e ka inflamacioni 1, 2.

Agusti et al. Respir Med 2005
Wedzicha et al. Resp Care 2003

КPacientët me SPOK kanë një rrezik të shtuar për sëmundje kardiovaskulare, osteoporozë, infeksione të frymëmarrjes, ankth dhe depresion, diabet dhe kancer të mushkërive. Sëmundjet shoqëruese nuk ndikojnë në trajtimin e SPOK-ut dhe ato trajtohen sipas rekomandimeve aktuale për shërimin e tyre.

Iniciativa globale për sëmundje pulmonare obstruktive kronike rekomandon vlerësimin e pacientit me SPOK.

Të vlerësohen simptomat
Të vlerësohet shkalla e kufizimit të rrjedhës së ajrit me spirometri (FEV1)
Të vlerësohet rreziku i përkeqësimeve
Vlerësoni praninë e komorbiditeteve

Përkeqësimi i SPOK-ut është:

“Ngjarja akute karakterizohet nga përkeqësimi i simptomave, që shënon rritje në krahasim me variacionet e tyre të zakonshme dhe kërkon ndryshim në trajtim“

Jashtëzakonisht e rëndësishme: ato e përshpejtojnë përparimin e sëmundjes, e përkeqësojnë cilësinë e jetës, kosto të larta për diagnostikim dhe trajtim. ACARIMET E RËNDA JANË SHKAKU MË I SHPESHTË I VDEKJES SË PACIENTËVE ME SPOK.
Një element kyç në diagnostikim ka prezantimin i tyre klinik – rëndime akute të simptomave (dispnea ekzistuese, kollë dhe/ose prodhim gëlbaze)
Qëllimi i trajtimit është të minimizohet ndikimi i acarimit në përparimin e sëmundjes dhe të parandalojë shfaqjen e acarimit pasues.
PËRKEQËSIMET E SPOK-UT MUND TË PARANDALOHEN

Përkeqësimet e shpeshta e përshpejtojnë ndjeshëm përparimin e Spok-ut

Pacientët me përkeqësime/acarime të shpeshta

Analizave të gazit: PaO2 <<8.0 kPa me ose pa PaCO2> 6.7 kPa tregon insuficiencë të frymëmarrjes

X-ray (rëntgen):përjashtimi i diagnozave të tjera ose konfirmimi i pneumonisë

EKG: zbulimi i problemeve shoqëruese kardiake

Analiza të gjakut: zbulimi i polikitemisë, anemisë, gjakderdhjes

Gëlbazë purulente: indikacion për aplikimin empirik të antibiotikëve

Biokimi:Zbulimi i diabetit, çekuilibrit të elektroliteve, kequshqyerjes

Spirometri: jo e detyrueshme, pacienti shpesh nuk mund ta kryejë atë, rezultatet janë të pasakta

Trajtimi i acarimeve: opsionet

Bronkodilatorët : b2-agonistë me veprim të shkurtër me ose pa antikolinergjikë me veprim të shkurtër

Nuk rekomandohet aplikimi i magnezit të nebulizuar si shtesë e salbutamolit

Kortikosteroidet sistemike:shkurtojnë kohën e shërimit, përmirësojnë funksionimin e mushkërive (FEV1) dhe hipokseminë (PaO2), e zvogëlojnë rrezikun e relapsave, dështimin e trajtimit dhe kohëzgjatjen e shtrimit në spital.

80 mg prednisone/ditë për 5 ditë

antibiotikë

indikacione :

– Janë të pranishme të tre simptomat kardinale

– Janë të pranishme dy simptoma kardinale, njëra prej të cilave është ndryshimi i ngjyrës së gëlbazës

– Pacientët tek të cilët është indikuar ventilim mekanik

Përzgjedhja e antibiotikëve :

– Empirike – rekomandime për trajtimin fillestar: aminopenicilina me ose pa acid klavulonik, makrolide dhe doksiciklin, fluorokinoline

– Sipas konstatimit mikrobiologjik

Kohëzgjatja e trajtimit me antibiotikë: –10 ditë

Ndihmë e frymëmarrjes – kushte spitalore

Terapia e oksigjenit– Përmirësimi i hipoksemisë deri në ngopje 88-92%

Mbështetja e ventilimit– Ventilim mekanik jo – invaziv – NIV) Përmirëson acidozën e frymëmarrjes dhe ashpërsinë e dispnesë, zvogëlon shfaqjen e komplikimeve, kohëzgjatjen e shtrimit në spital, nevojën për intubacion dhe shkallën e vdekshmërisë.

– Ventilimi mekanik

Përkeqësime të rrezikshme për jetën

Në qoftë se një person ka simptoma dhe indikacione për trajtim në spital të acarimit, kalohet në të njëjtën gjë:

Simptoma tepër të rënda
Gjendje e rëndë dhe shumë e rëndë ekzistuese e SPOK-ut
Simptoma dhe shenja të reja të përkeqësimit (cianozë, edemë periferike, etj.)
Përgjigje e dobët ndaj trajtimit fillestar
Prania e komorbiditeteve serioze
Përkeqësime të shpeshta
Mosha e përparuar
Nuk ka kushte për trajtim në shtëpi

Sidoqoftë, personeli mjekësor dhe kuadro mjaft të afta nga ana profesionale kanë për qëllim që, gjatë trajtimit të kësaj sëmundjeje të qëndrueshme respiratore kronike, të ulin simptomat, të përmirësojnë tolerancën e sforcimeve dhe të përmirësojnë gjendjen shëndetësore. Por edhe të ndërmarrin zvogëlim të rrezikut, parandalim të përparimit të sëmundjes, parandalim dhe trajtim të acarimeve dhe uljen e vdekshmërisë.

Si të parandalojmë përkeqësimet/acarimet?

Ndërprerja e pirjes së duhanit mund të ndikojë ndjeshëm në historinë natyrore të SPOK-ut dhe duhet të bëhen përpjekje për të mbështetur pacientët që të ndalojnë pirjen e duhanit.

Vaksinimi kundër gripit dhe infeksioneve nga pneumokokët

Rehabilitimi pulmonar

Edukimi i pacientit për terapinë dhe mënyrën e inhalacionit

Në një kohë kur ndotja e ajrit është një nga problemet më të shpeshta, por edhe pas vlerësimit të Organizatës Botërore të Shëndetësisë se shkaktari i 3-të i vdekjes do të jenë pikërisht SPOK-u (COPD), është shumë i rëndësishëm parandalimi i sëmundjes dhe trajtimi i pacientëve, i cili është kompleks dhe në trajtimin e tyre duhet të përfshihen specialistë, të cilët drejtpërdrejt duhet të bashkëpunojnë në trajtimin individual të pacientit. Vetëm nëse ekziston një kombinim i vërtetë dhe i duhur i trajtimit dhe këshillimit mund të ndikohet në efikasitetin e trajtimit të pacientëve me sëmundje pulmonare kronike.

Prof. dr. Angelko Gjorçev,

Spec. polmololog dhe alergolog