D-dimerët e rritur pas COVID-it – A duhet të shqetësohemi?
Vlerat e rritura të D-dimerëve mund të qëndrojnë të larta për disa muaj pas infeksionit me COVID-19, madje edhe tek pacientët që kanë pasur një formë të lehtë të sëmundjes dhe nuk tregojnë shenja të tjera inflamacioni.
Edhe pse D-dimerët janë tregues i rëndësishëm i formimit të mpiksjeve të gjakut, nivelet e larta dhe të qëndrueshme të tyre pas COVID-19 nuk janë gjithmonë arsye për shqetësim, pasi nuk do të thotë domosdoshmërisht se po krijohet një mpiksje e re.
Çfarë tregojnë D-dimerët?
D-dimerët janë fragmente proteinike që krijohen kur një mpiksje gjaku shpërbëhet në trup.
Matja e D-dimerëve zakonisht bëhet për të përjashtuar çrregullime serioze të koagulimit si:
Tromboza e venave të thella (DVT) – zakonisht në këmbë;
Embolia pulmonare (PE) – e cila mund të jetë kërcënuese për jetën;
Koagulimi intravaskular i përhapur (DIC) – një gjendje e rrallë, por serioze që shkakton mpiksje anormale në gjithë trupin.
D-dimerët gjatë infeksionit akut me COVID-19
Gjatë infeksionit akut me COVID-19, zakonisht tek pacientët e shtruar në spital ose me gjendje të rëndë, D-dimerët janë të rritur.
Vlerat e larta të D-dimerëve lidhen me sëmundje më të rëndë dhe rrezik më të madh për komplikacione si tromboza dhe vdekje.
Kjo është pasojë e një reagimi trombo-inflamator, ku përgjigjja imune dhe inflamacioni i përhapur shkaktojnë dëmtim të endotelit dhe mpiksje në qarkullimin mikroskopik.
D-dimerët e rritur tek pacientët post-COVID
Studimet tregojnë se një përqindje e konsiderueshme e pacientëve që shërohen nga COVID-19 kanë D-dimerë të rritur për javë apo edhe muaj pas sëmundjes.
Kjo ndodh edhe kur treguesit e tjerë inflamatorë dhe të koagulimit, si proteina C-reaktive (CRP) dhe fibrinogjeni, janë kthyer në normale.
D-dimerët e rritur shpesh lidhen me simptoma si lodhje dhe “mjegull në tru,” veçanërisht kur ekzistojnë mikro-trombe në mushkëri që zvogëlojnë furnizimin e trurit me oksigjen.
Çfarë duhet bërë dhe kur duhet konsultuar mjeku?
Duhet bërë një vlerësim i plotë klinik, duke përfshirë sëmundjet e kaluara dhe simptomat aktuale.
Nëse dyshohet për një komplikacion trombotik, duhet kryer angiografi CT ose ekografi.
Edhe disa muaj pas infeksionit me COVID-19, mund të shfaqet trombozë e venave të thella ose emboli pulmonare.
Rreziku është më i lartë tek pacientët me sëmundje ekzistuese si kanceri ose diabeti.
Shkaqe të tjera të mundshme për nivele të larta të D-dimerëve janë sëmundjet e zemrës, shtatzënia, artriti reumatoid ose ndonjë operacion i kryer së fundmi.
Nëse D-dimerët mbeten të lartë dhe ka faktorë të tjerë rreziku, mjeku duhet të vlerësojë nevojën për terapi antikoagulante ose trombolitike.
Cilat ilaçe ndihmojnë në shpërbërjen e mpiksjeve të gjakut?
Ilaçet antikoagulante si heparina, warfarina, dabigatrani, apiksabani dhe rivaroksabani hollojnë gjakun dhe ndihmojnë në parandalimin e formimit ose rritjes së mpiksjeve.
Aspirina gjithashtu mund të ulë D-dimerët, por efekti nuk është domethënës.
Cilat janë holluesit natyralë më të fuqishëm të gjakut?
Këtu përfshihen hudhëra, kurkumina, xhenxhefili, vitamina E, kanella, ginkgo biloba, melatonina, ekstrakti i farës së rrushit dhe të tjerë.
Përfundim
D-dimerët e rritur pas COVID-19 nuk janë gjithmonë shenjë rreziku, por janë një sinjal i rëndësishëm që kërkon vlerësim të kujdesshëm nga mjeku – sidomos tek pacientët me rrezik për trombozë.
