Покачени Д-димери после Ковид – дали треба да се грижиме?
Покачени вредности на Д-димерите може да перзистираат и неколку месеци по Ковид-19 инфекција, дури и кај пациенти кои имале блага клиничка слика и не покажуваат други знаци на инфламација. Иако Д-димерите се важен индикатор за појава на крвни коагулуми, сепак се смета дека изолирани, перзистентно покачени Д-димери по Ковид-19 не секогаш треба да бидат загрижувачки, затоа што не мора да значат дека се формира нов коагулум.
Што покажуваат Д-димерите?
Д-димерите се протеински фрагменти кои настануваат кога во телото се раствара крвен коагулум.
Одредувањето на Д-димерите обично е потребно за да се исклучат сериозни проблеми со коагулацијата, како што се:
Длабока венска тромбоза (ДВТ) – најчесто на нозете;
Белодробна емболија (БЕ) – која може да биде животозагрозувачка;
Дисеминирана интраваскуларна коагулација (ДИК) – ретка, но сериозна состојба која предизвикува ненормална коагулација во целиот организам.
Д-димери за време на акутна Ковид-19 инфекција
За време на акутна Ковид-19 инфекција, обично кај хоспитализираните и потешки пациенти, Д-димерите се покачени.
Високи вредности на Д-димери корелираат со потешка инфекција и поголем ризик за компликации како што се тромбоза и смрт.
Ова е последица на тромбо-инфламаторен одговор, при што имунолошката реакција и распространетата инфламација доведуваат до ендотелно оштетување и коагулација во микроциркулацијата.
Покачени Д-димери кај пост-Ковид пациенти
Истражувањата покажуваат дека значителен процент од пациентите кои закрепнуваат од Ковид-19 имаат покачени Д-димери неколку недели, па дури и месеци подоцна.
Ова се случува дури и кога другите инфламаторни и коагулациони маркери, како што се Ц-реактивниот протеин (ЦРП) и фибриногенот, се нормализирани.
Покачени Д-димери често се поврзани со симптоми како замор и „мозочна магла“, особено кога постојат микро-тромби во белите дробови кои доведуваат до намалено снабдување на мозокот со кислород.
Што треба да се направи и кога треба да се консултира доктор?
Потребно е да се провери целокупната клиничка слика, вклучувајќи ги минатите заболувања и моменталните симптоми.
Ако постои сомнение за тромботична компликација, треба да се направат дополнителни испитувања како КТ ангиограм и ултразвук.
Дури и неколку месеци по Ковид инфекција може да се појави длабока венска тромбоза или белодробна емболија.
Ризикот е поголем кај пациенти со постоечки коморбидитети како канцер и дијабетес.
Други можни причини за високи Д-димери се: срцеви заболувања, бременост, реуматоиден артритис или недамнешен оперативен зафат.
Доколку перзистираат високи вредности на Д-димери и се присутни и други ризик-фактори, докторот треба да ја процени потребата за започнување со антикоагулантна или тромболитична терапија.
Кои лекови делуваат на растварање на крвните коагулуми?
Антикоагулантните лекови како heparin, warfarin, dabigatran, apixaban и rivaroxaban ја разредуваат крвта и помагаат во спречување на создавање или зголемување на тромби.
Аспиринот исто така може да ги намали Д-димерите, но ова намалување не е значајно.
Кои се најсилни природни разредувачи на крвта?
Тука спаѓаат: лук, куркумин, ѓумбир, витамин Е, цимет, гинко билоба, мелатонин, екстракт од семе од грозје и други.
Заклучок
Покачени Д-димери по Ковид-19 не мора секогаш да бидат знак за опасност, но се важен сигнал што бара внимателна проценка од лекар — особено кај пациенти со ризик за тромбоза.
